Cận thị là một trong những tật khúc xạ phổ biến ở cả người lớn và trẻ nhỏ. Nguyên nhân là do những thói quen gây hại cho mắt như xem tivi quá gần, ngồi học và làm việc sai tư thế, mắt điều tiết quá độ… Điều trị cận thị chủ yếu là dùng thuốc, cắt kính, phẫu thuật và các biện pháp phòng ngừa. Bên cạnh đó, châm cứu chữa cận thị cũng cho thấy nhiều hứa hẹn trong việc làm chậm tiến triển của bệnh. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, hãy cùng theo dõi bài viết của Fuji Wellness.
Châm cứu chữa cận thị có hiệu quả không?
Cận thị (Myopia, Nearsightedness) là một tình trạng xảy ra khi trục nhãn cầu của mắt quá dài, gây ảnh hưởng đến hiệu quả hội tụ của giác mạc và thể thủy tinh. Kết quả là những tia sáng khi vào mắt sẽ hội tụ tại một điểm trước võng mạc thay vì trực tiếp tại võng mạc. Ngoài ra, cận thị cũng có thể phát sinh do giác mạc và/hoặc thể thủy tinh quá cong so với nhãn cầu.
Nghiên cứu của Bệnh viện Đồng Nhân Bắc Kinh, Trung Quốc năm 2018, đăng trên Viện xuất bản kỹ thuật số đa ngành Thụy Sĩ cho thấy, châm cứu có tiềm năng điều trị cận thị nhẹ và trung bình cho trẻ em tiểu học. Thí nghiệm xuyên lục địa này chỉ ra rằng châm cứu cải thiện cận thị nhẹ cho trẻ từ 6 – 12 tuổi.
Một phân tích gộp của Haixia Gao (Bác sĩ người Trung Quốc) và đồng nghiệp (2020) báo cáo rằng châm cứu có hiệu quả trong việc làm chậm tiến triển cận thị ở trẻ em và trẻ vị thành niên. Hiệu quả của châm cứu được xem là tương đương hoặc thậm chí tốt hơn so với các liệu pháp bài tập mắt hoặc sử dụng thuốc nhỏ mắt.
Châm cứu không chữa khỏi hoàn toàn chứng cận thị nhưng sẽ hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh ở mức độ nhất định. Các nhà nghiên cứu đưa ra một số giả thuyết về tác dụng của châm cứu hỗ trợ thị lực như:
- Châm cứu giúp cân bằng năng lượng trong cơ thể, từ đó cải thiện chức năng của mắt.
- Châm cứu tăng cường tuần hoàn máu đến mắt, cung cấp đủ oxy, dưỡng chất thiết yếu cho mắt.
- Châm cứu hỗ trợ giảm căng thẳng, mệt mỏi, từ đó cải thiện chức năng thị giác.
Trước khi quyết định châm cứu chữa cận thị, người cận nên tham khảo ý kiến của bác sĩ nhãn khoa để được tư vấn, đánh giá sức khỏe mắt. Mặc dù hiếm gặp nhưng châm cứu vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ như đau, chảy máu hoặc nhiễm trùng.
Liệu pháp châm cứu hoạt động như thế nào?
Châm cứu chữa cận thị là kỹ thuật dùng kim nhỏ châm vào da (điểm huyệt đạo) để cải thiện sức khỏe mắt. Kim được thao tác bằng tay hoặc kích thích bằng dòng điện nhỏ (điện châm). Liệu pháp này có nguồn gốc từ Trung Quốc, được áp dụng hơn 2.500 năm, dần trở nên phổ biến toàn cầu từ những năm 1970.
Theo Đông y, kinh mạch là các kênh mà khí và dòng máu lưu thông, huyệt đạo là điểm trên kinh mạch nơi khí tập trung, tác động đến các cơ quan trong cơ thể. Kích thích các huyệt đạo hay thông kinh lạc giúp điều trị bệnh hiệu quả. Châm cứu tác động đến các kinh lạc, huyệt đạo tại các huyệt liên quan đến thị giác có thể cải thiện chức năng mắt.
Cụ thể, châm cứu vào các huyệt giúp thông kinh lạc, kích thích lưu thông máu, dưỡng chất đến mắt, giảm nhức mỏi, khô mắt, khó chịu, bớt nheo mắt, khắc phục nhạy cảm với ánh sáng.
Cách chữa cận thị bằng châm cứu phổ biến hiện nay
Việc chữa cận thị bằng châm cứu tập trung chọn huyệt tại chỗ, phối hợp với các huyệt ở xa, kích thích vừa phải. Tránh châm sai vị trí sẽ gây ra rủi ro không mong muốn. Người cận thị nên đến các cơ sở Đông y uy tín để được điều trị bởi các thầy thuốc, kỹ thuật viên có chuyên môn, kỹ thuật cao.
1. Chỉ định huyệt
Thường dùng nhóm huyệt 1 bao gồm Thừa khấp, Tình minh, Hợp cốc để cải thiện thị lực. Nếu bệnh thuyên giảm, tiếp tục châm vào các huyệt này. Nếu không hiệu quả, thử sử dụng nhóm huyệt 2 gồm Ế minh (Kỳ huyệt), Phong trì, Quang minh. Châm cứu mỗi ngày 1 lần, lưu kim 10 – 20 phút, mỗi đợt chữa trị kéo dài 10 ngày, sau đó nghỉ châm 5 – 7 ngày trước khi tiếp tục.
2. Mai hoa châm
Mai hoa châm là kỹ thuật quan trọng trong châm cứu, được đặt tên do dùng 5 chiếc kim bó lại giống hình hoa mai. Nếu dùng 7 chiếc kim bó lại thì gọi là thất tinh châm, ngày nay cả hai loại này được gọi chung là mai hoa châm.
Theo Đông y, khi tà khí xâm phạm vào da sẽ theo kinh lạc truyền vào tạng phủ. Ngược lại, bệnh tật từ tạng phủ cũng theo kinh lạc ra ngoài. Mai hoa châm kích thích bề mặt da, thông qua mối quan hệ giữa kinh lạc – tạng phủ, giúp điều hòa khí huyết, cân bằng âm dương, kích hoạt chức năng thị giác.
Các vùng huyệt chính khi dùng mai hoa châm là Chính quang 1 (nằm giữa Toán trúc – Ngư yêu), Chính quang 2 (ở Ty trúc không – Ngư yêu), bổ sung thêm Phong trì, Nội quan, Đại chùy. Kim hoa mai được gõ 20 – 50 lần trên vùng huyệt rộng 0,5 cm – 1,5 cm.
Những ai nên thực hiện phương pháp châm cứu chữa cận thị?
Châm cứu chữa cận thị là phương pháp Đông Y hỗ trợ cải thiện thị lực, phù hợp với những đối tượng sau:
- Người cận thị nhẹ – trung bình.
- Người muốn kết hợp châm cứu với các phương pháp như đeo kính, kính áp tròng hoặc phẫu thuật để tăng hiệu quả điều trị.
- Người không muốn phẫu thuật mắt, không dung nạp thuốc nhỏ mắt.
- Người ít vận động, muốn cải thiện sức khỏe tổng thể.
Những nhóm đối tượng sau đây không nên thực hiện châm cứu:
- Người có bệnh lý mãn tính như tim mạch, huyết áp, tiểu đường.
- Phụ nữ mang thai, cho con bú.
- Người có vết thương hở, đang bị nhiễm trùng da.
- Người đang sử dụng thuốc chống đông máu.
- Người dị ứng với kim loại.
Liệu trình châm cứu chữa cận thị
Quy trình châm cứu chữa cận thị bao gồm các bước sau:
- Khám, tư vấn: Bác sĩ sẽ khám mắt, hỏi về tiền sử bệnh để xác định nguyên nhân, mức độ cận thị. Dựa vào kết quả này sẽ chọn các huyệt đạo phù hợp để châm cứu.
- Khử trùng: Vùng da quanh các huyệt đạo được vệ sinh, khử trùng bằng cồn 75%.
- Châm cứu: Dùng kim vô trùng (0.25 mm – 1 cm) châm vào các huyệt đạo. Khi người bệnh cảm nhận được cảm giác đau, căng, kim vẫn giữ nguyên trong 20 phút. Sau đó, rút kim ra, băng lại vùng vừa châm.
Tùy thuộc vào mức độ cận thị, tình trạng sức khỏe của từng người, bác sĩ sẽ đưa ra lịch trình điều trị phù hợp. Một kỳ điều trị kéo dài 9 – 10 ngày, sau đó nghỉ 5 – 7 ngày, tổng cộng có 6 kỳ điều trị, kéo dài trong 60 ngày.
Chú ý khi thực hiện chữa cận thị bằng châm cứu
Châm cứu chữa cận thị cần lưu ý những điều sau:
- Thông báo tình trạng sức khỏe: Nếu bạn có bệnh tim, huyết áp cao, hãy báo ngay cho bác sĩ, chuyên gia vật lý trị liệu trước khi châm cứu. Cung cấp đầy đủ thông tin về tiền sử bệnh, các phương pháp đang dùng hiện tại, bao gồm thuốc, chất bổ sung.
- Chuẩn bị trước khi châm cứu: Không ăn quá no, tránh dùng chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá trước khi châm cứu. Không tập thể dục quá sức trong 2 giờ trước – sau khi châm cứu. Mặc quần áo rộng rãi để kỹ thuật viên dễ dàng tiếp cận các huyệt đạo.
- Trong quá trình điều trị: Không châm cứu ở vùng có vết thương hở để tránh nhiễm trùng. Nếu có triệu chứng đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, hãy báo ngay cho thầy thuốc.
- Sau khi châm cứu: Nghỉ ngơi tại cơ sở y tế từ 15 – 30 phút để theo dõi phản ứng của cơ thể. Trong 1 – 2 ngày sau châm, tránh vận động mạnh hoặc khiêng vác vật nặng.
- Chọn bác sĩ, cơ sở uy tín: Lựa chọn bác sĩ, kỹ thuật viên châm cứu có chứng chỉ hành nghề, kinh nghiệm, ưu tiên chữa chứng cận thị. Tham khảo ý kiến từ bác sĩ nhãn khoa, thầy thuốc châm cứu để có phương pháp điều trị phù hợp.
- Lưu ý khi điều trị: Châm cứu không phải là biện pháp trị dứt điểm cận thị mà chỉ hỗ trợ cải thiện thị lực. Không thay thế các phương pháp y khoa khác như đeo kính hoặc phẫu thuật. Không tự ý thực hiện tại nhà, chỉ bác sĩ Đông y, kỹ thuật viên có chuyên môn mới thực hiện châm cứu an toàn.
- Chăm sóc sau điều trị: Tuân thủ lời khuyên của bác sĩ sau khi châm cứu, bao gồm nghỉ ngơi, bù nước, tránh uống rượu bia, hút thuốc lá để đảm bảo hiệu quả, an toàn cho sức khỏe mắt.
Bên cạnh châm cứu chữa cận thị, người cận nên kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh, nghỉ ngơi đầy đủ, tập luyện thể dục đều đặn và bổ sung dưỡng chất tốt cho mắt. Tinh chất Broccophane từ thiên nhiên có thể giúp tăng cường Thioredoxin, hỗ trợ bảo vệ – nuôi dưỡng võng mạc, thủy tinh thể từ bên trong. Điều này giúp cải thiện thị lực, giảm mờ, mỏi mắt.
Những phương pháp Đông y khác hỗ trợ chứng cận thị
Ngoài châm cứu chữa cận thị thì đông y còn có các phương pháp khác hỗ trợ điều trị mặt bệnh này như:
Massage, bấm huyệt
Năm 1963, Chính phủ Trung Quốc chấp thuận chỉ định bài tập massage mắt, chữa cận thị bằng cách bấm huyệt cho trẻ em để ngăn ngừa và bảo vệ thị lực ở trẻ em. Bài tập massage 16 huyệt có vị trí vùng mặt và xung quanh hai mắt: Tình minh (BL 1), Toán trúc (BL 2), Thừa khấp (ST 1), Tứ bạch (ST 2), Đồng tử liêu (GB 1), Ty trúc không (TE 23), Ngư yêu (EX HN 4), Thái dương (EX HN 5). Mỗi huyệt day 1 phút.
Một nghiên cứu trên 190 trẻ em cận thị, tập bài tập này mỗi ngày trước khi đi học. Kết quả cho thấy có cải thiện thị lực có ý nghĩa so với nhóm chứng. Tuy nhiên, hiệu quả là khá khiêm tốn (-0.10 D). Một nghiên cứu khác trên 201 trẻ em, tập bài tập trên ít nhất 5 phút mỗi ngày, trong 2 năm liên tục. Kết quả nhóm can thiệp làm chậm diễn tiến cận thị so với nhóm không tập bài tập trên.
Thuốc thảo dược
Vương Vân Tụ và cộng sự (1998) dùng bài thuốc Nhãn khang tán kết hợp với massage mắt điều trị 300 ca cận thị đạt kết quả tốt. Nhãn khang tán gồm: Nhân sâm, Xuyên sơn giáp, Toàn yết, Cúc hoa, Thanh tương tử, Mật mông hoa, Thảo quyết minh, Câu kỷ, Sinh địa, Đơn bì, Trạch tả, Hoài sơn, Sơn thù, Bạch truật, Tri mẫu, tất cả lượng bằng nhau. Hoàng Nghiên và các cộng sự (2011) dùng bài thuốc Ích thị minh mục ẩm (Thạch xương bồ, Viễn chí, Phục linh, Đảng sâm, Hoàng kỳ, Hoài sơn, Sơn thù, Câu kỷ, Thố ty tử, Thuyền thoái, Bạch tật lê, Cam thảo) điều trị 33 ca cận thị đạt hiệu quả 87.5% cải thiện thị lực 2-3 bậc.
Châm cứu chữa cận thị giúp cải thiện thị lực ở trẻ em, thanh thiếu niên. Tuy không thay thế được các phương pháp chữa cận truyền thống, châm cứu hỗ trợ giảm nhẹ cận thị khi thực hiện đúng cách. Trước khi thực hiện, người cận nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhãn khoa, chọn cơ sở điều trị uy tín để đảm bảo an toàn, hiệu quả.
