Ngày nay, bệnh lý xương khớp, đặc biệt là viêm khớp khá phổ biến, với nhiều triệu chứng khó chịu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống con người. Nhờ sự tiến bộ của nền y học thế giới, mà hiện nay, đã có nhiều phương pháp điều trị bệnh hiệu quả. Trong số đó, liệu pháp điều trị y học cổ truyền, đặc biệt là châm cứu được ghi nhận với nhiều kết quả tích cực. Vậy liệu châm cứu chữa viêm khớp có thực sự hiệu quả, cùng tìm hiểu với Fuji Wellness nhé.
Tổng quan về bệnh Viêm khớp
Có khoảng 100 loại bệnh viêm khớp, bao gồm cả viêm khớp đơn thuần và viêm khớp ảnh hưởng đến các cơ quan khác. Hai loại viêm khớp phổ biến nhất là viêm xương khớp (OA) và viêm khớp dạng thấp (RA).
Viêm xương khớp (OA) là loại viêm khớp phổ biến nhất, tác động chủ yếu đến sụn khớp – mô bao phủ các đầu xương giúp giảm ma sát và đảm bảo đầu xương di chuyển dễ dàng trong khớp.
Viêm xương khớp gây ra sự hạn chế trong việc di chuyển và có thể làm biến dạng khớp, thậm chí là lệch xương khỏi vị trí bình thường. Các khớp thường bị ảnh hưởng là các khớp ở tay, cột sống, đầu gối và hông. Bệnh thường xuất hiện ở lứa tuổi trung niên, nhất là với người sau tuổi 40. Tuy nhiên, viêm xương khớp cũng có thể xuất hiện ở người trẻ, đặc biệt là sau các chấn thương khớp.
Viêm khớp dạng thấp (RA) là một bệnh liên quan đến hệ thống miễn dịch, tấn công các màng hoạt dịch và gây rối loạn trong khớp. Phụ nữ trên 40 tuổi thường là đối tượng chủ yếu mắc bệnh và cần điều trị viêm khớp.
Nguyên nhân gây bệnh
Mỗi loại bệnh viêm khớp bắt nguồn từ những nguyên nhân khác nhau, nhưng có thể phân chia thành hai nhóm nguyên nhân chính:
• Nguyên nhân tại khớp: Bao gồm viêm sụn, thoái hóa, bào mòn sụn khớp, chấn thương khớp, nhiễm khuẩn tại khớp…
• Nguyên nhân ngoài khớp: Thường gây ra do các rối loạn chuyển hóa (như tăng acid uric trong bệnh gút) hoặc bất thường trong hệ thống miễn dịch gây tổn thương cho các thành phần trong khớp (như bệnh viêm khớp dạng thấp). Những tình trạng này ảnh hưởng đến hoạt động và cấu trúc của khớp, nên cần phải điều trị viêm khớp.
Triệu chứng bệnh
Dấu hiệu của viêm khớp thay đổi tùy thuộc vào vị trí và loại viêm khớp, nhưng những triệu chứng cảnh báo về viêm khớp bao gồm:
• Đau ở khớp, có thể đau khi di chuyển hoặc ngay cả khi không di chuyển.
• Hạn chế khả năng hoạt động của khớp, thường đi kèm với đau.
• Các trường hợp viêm khớp cấp tính thường xuất hiện tình trạng sưng, cứng khớp.
• Viêm tại chỗ hoặc xung quanh khớp.
• Da xung quanh khớp bị đỏ.
• Tiếng động lạ khi di chuyển khớp, thường xảy ra vào buổi sáng.
• Các triệu chứng ngoài khớp có thể bao gồm sốt, phát ban hoặc ngứa, khó thở, giảm cân… Tuy nhiên, những triệu chứng này cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh khác.
Châm cứu chữa viêm khớp có hiệu quả không?
Y Học Cổ Truyền phương Đông cho rằng, cơ thể con người có một hệ thống kinh mạch chạy khắp cơ thể, là nơi để các dòng năng lượng lưu thông và tạo sự cân bằng âm dương. Khi dòng chảy năng lượng bị tắc nghẽn, ứ đọng sẽ sinh ra các bệnh về xương khớp.
Châm cứu là phương pháp sử dụng các cây kim châm chuyên dụng tác động vào các huyệt đạo để kích thích dòng năng lượng lưu thông đồng đều trong cơ thể. Châm cứu giúp đả thông kinh mạch, lưu thông khí huyết, điều trị tận gốc căn nguyên gây bệnh bằng cách tạo ra cung phản xạ mới thay thế cho cung phản xạ bệnh lý. Ngoài ra, châm cứu còn kích thích cơ thể sản sinh endorphin, một chất giảm đau tự nhiên giúp giảm nhanh cảm giác đau nhức.
Mặc dù, hiện nay Tây Y phát triển và đạt được nhiều thành tựu vượt bậc. Tuy nhiên vẫn có một số bệnh Tây y không thể chữa dứt điểm hoàn toàn, trong đó có bệnh viêm khớp. Các phương pháp điều trị Tây y hiện nay chỉ giúp điều trị khỏi bệnh viêm khớp tạm thời trong một khoảng thời gian nhất định mà chưa thể điều trị dứt điểm. Qua nhiều kết quả nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã xác định viêm khớp là một trong những bệnh có thể điều trị một cách an toàn và hiệu quả bằng bằng thuật châm cứu.
Cụ thể, theo Đông y, châm cứu thông qua sự tác động và kích thích vào huyệt vị sẽ giúp bệnh nhân:
- Thanh nhiệt, giải biểu, trừ thấp: giảm sưng nóng, ngăn chặn tà khí bên ngoài xâm nhập cơ thể.
- Thông kinh lạc, hành khí hoạt huyết, giảm ứ trệ: đả thông kinh mạch, tăng cường máu lưu thông dễ dàng.
- Bổ khí bổ huyết: kích thích, thúc đẩy tạng phủ sinh ra khí huyết, tăng cường nuôi dưỡng mạch, cơ, xương, khớp…
- Giúp tinh thần thoải mái, thư giãn, giảm căng thẳng.
Châm cứu chữa viêm khớp như thế nào?
Châm cứu chữa viêm khớp có hai tác dụng chính là giúp giảm đau nhức hiệu quả và điều trị dứt điểm bệnh. Bác sĩ sẽ xem xét cẩn trọng tình trạng cụ thể của người bệnh như người bệnh đau ở một khớp hay đau nhiều khớp, đau tại chỗ hay cơn đau dọc cơ thể, các triệu chứng kèm theo như tay chân lạnh, sợ lạnh, sợ gió,…để xác định thể bệnh, từ đó xác định những huyệt đạo cần được châm cứu và lựa chọn kỹ thuật châm cứu phù hợp (như thủy châm, điện châm hay ngải cứu) nhằm đạt hiệu quả nhất cho từng bệnh nhân.
Tương ứng với các thể bệnh theo Đông y là các huyệt đạo cần châm cứu như sau:
• Thể thấp nhiệt thương âm: châm cứu vào các huyệt đạo như Phong trì, Phong môn, A thị huyệt, Khúc trì, Huyết hải, Hợp cốc, Thái khê, Tam âm giao, Túc tam lý, …
• Thể phong thấp nhiệt: châm cứu vào các huyệt đạo như Phong trì, Khúc trì, Hợp cốc, Phong môn, A thị huyệt, Túc tam lý, Huyết hải,…
• Thể đàm ứ ở kinh lạc: châm cứu vào các huyệt đạo như Phong long, Phong môn, A thị huyệt, Khúc trì, Đại chùy, Âm lăng tuyền, Huyết hải, Huyền chung, Túc tam lý…
Bên cạnh đó, tùy vào căn bệnh xương khớp cụ thể, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ châm cứu chữa viêm khớp vào các huyệt đạo như:
• Để chữa đau vai gáy, bác sĩ có thể tác động vào các huyệt đạo như Phong trì, A thị huyệt, Phong môn, Cách du, Khúc trì, Kiên ngung, Kiên tỉnh, Hợp cốc, Thiên tông, Huyết hải…
• Để chữa đau thần kinh tọa, bác sĩ có thể châm cứu vào vào các huyệt như Thận du, Trường du, Thừa sơn, Ủy trung, Thừa phù, Trật biên…
• Để chữa đau lưng, bác sĩ có thể châm cứu vào các huyệt đạo như Ủy trung, Thận du, Thứ liêu, Hoàn khiêu, Dăng lăng Tuyền, Yêu Dương Quan, Phong trì…
• Để chữa viêm khớp gối, bác sĩ có thể châm vào các huyệt Tất nhãn, Độc tỵ, Huyết hải, Lương khâu, Âm lăng tuyền, Tuyệt cốt, Thận du…
• Để chữa viêm khớp dạng thấp, tùy vào vị trí khớp bị thương tổn, bác sĩ tác động vào các huyệt đạo cụ thể như: Chi trên: châm cứu vào các huyệt như Kiên trung, Hợp cốc, Khúc trì, Ngoại quan, Bát tà. Chi dưới: châm vào các huyệt như Hoàn khiêu, Huyền chung, Độc ty, Dương lăng tuyền. Khớp hàm dưới: châm vào các huyệt Thính hội, Hợp cốc, Hạ quan. Cột sống: châm vào các huyệt Ân môn, Á môn, Kỷ huyệt
• Châm cứu thoát vị địa đệm: bác sĩ châm cứu vào các huyệt vị như Thận du, Đại trường du, Cách du, Giáp tích, A thị huyệt…
Quy trình châm cứu chữa viêm khớp
Quy trình châm cứu chữa viêm khớp thường gồm các bước sau đây:
• Bước 1: Bác sĩ tiến hành thăm khám, khai thác triệu chứng lâm sàng, tiền sử mắc bệnh, có thể chỉ định người bệnh thực hiện một số kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, chụp MRI,… nếu cần thiết.
• Bước 2: Người bệnh được bác sĩ tư vấn cụ thể về phác đồ điều trị, liệu trình châm cứu phù hợp với tình trạng bệnh viêm khớp.
• Bước 3: Thực hiện châm cứu cho bệnh nhân. Bác sĩ sẽ hướng dẫn bệnh nhân nằm ở ngồi ở đúng tư thế để thuận lợi cho việc châm cứu. Sau khi xác định huyệt đạo sẽ châm cứu, bác sĩ sát trùng vùng da quanh huyệt đạo, tiến hành châm kim nhanh qua da, sử dụng máy điện châm để tăng kích thích lên huyệt đạo. Sau khi hết thời gian châm cứu, bác sĩ rút kim khỏi huyệt đạo và sát khuẩn da vùng huyệt đạo vừa châm.
• Bước 4: Người bệnh được cho nghỉ ngơi tại giường và để bác sĩ theo dõi phản ứng sau châm cứu.
• Bước 5: Bác sĩ hẹn lịch buổi châm cứu tiếp theo.
Các lưu ý khi châm cứu chữa viêm khớp
Các bệnh xương khớp thường liên quan đến nhiều huyệt vị, kinh mạch khác nhau. Tuy là phương pháp có hiệu quả cao, giúp giảm đau nhanh chóng nhưng nếu thực hiện sai cách có thể gây những tác dụng không mong muốn đến sức khỏe. Để việc châm cứu chữa viêm khớp an toàn, cần lưu ý một số điểm quan trọng như sau:
• Không thực hiện châm cứu ở những vùng da bị nhiễm trùng, lở loét, vết thương hở.
• Không châm cứu khi người bệnh quá đói, quá no hoặc đã sử dụng rượu bia.
• Không châm cứu cho người bệnh mắc bệnh hen suyễn, suy hô hấp cấp, nhồi máu cơ tim, cao huyết áp, rối loạn đông máu. Cũng không nên châm cứu chữa viêm khớp ở những bệnh nhân có thần kinh không ổn định.
Về phần người bệnh, để đảm bảo việc châm cứu chữa viêm khớp hiệu quả, người bệnh nên châm cứu theo liệu trình bác sĩ đã chỉ định, không nên bỏ dở giữa chừng. Việc châm cứu không thay thế được hoàn toàn các loại thuốc giảm đau, do đó người bệnh cần sử dụng kết hợp các loại thuốc giảm đau, kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ để nhanh chóng hồi phục. Sau khi châm cứu, người bệnh không nên vận động mạnh mà nên thư giãn, nghỉ ngơi. Một điều quan trọng là người bệnh nên chọn thực hiện châm cứu chữa viêm khớp ở các cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa đông y để đạt hiệu quả điều trị cao, tránh nguy cơ nhiễm trùng và các nguy cơ khác (như liệt, teo cơ) do không đảm bảo vô cùng, châm không đúng cách.
Cách phòng tránh bệnh lý viêm khớp
Không phải ai cũng có thể ngăn ngừa bệnh viêm khớp. Một số yếu tố nguy cơ như tuổi tác, tiền sử gia đình và giới tính nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn. Tuy nhiên, có một số thói quen lành mạnh mà bạn có thể thực hiện để giảm nguy cơ phát triển bệnh. Những thói quen này là:
Tăng cường các loại cá béo trong khẩu phần ăn
Các loại cá béo rất giàu axit béo omega-3 – một chất béo không bão hòa đa tốt cho sức khỏe có tác làm giảm chứng viêm.
Một nghiên cứu trên tạp chí Annals of the Rheumatic Diseases cho thấy, phụ nữ ăn cá thường xuyên ít có nguy cơ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp. Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) khuyến nghị người bệnh viêm khớp nên ăn cá có nhiều omega-3 như cá hồi, cá hồi, cá thu, cá mòi… ít nhất 2 lần/tuần.
Tập thể dục đều đặn
Tập thể dục không chỉ giúp giảm căng thẳng do trọng lượng dư thừa gây ra cho khớp, mà còn tăng cường sức mạnh cho các cơ xung quanh khớp. Nhờ vậy, chúng sẽ không bị hao mòn thêm.
Để tối đa hóa lợi ích của chương trình tập thể dục, bạn hãy xen kẽ các hoạt động nhẹ nhàng như aerobic, đi bộ hoặc bơi lội với các bài tập tăng cường sức mạnh. Bên cạnh đó, cần thêm một số động tác kéo giãn để duy trì sự linh hoạt và phạm vi chuyển động của khớp.
Kiểm soát cân nặng
Đầu gối chịu phần lớn trọng lượng của cơ thể. Nếu bạn thừa 4,5kg, lực lên đầu gối khi bạn thực hiện mỗi bước chân sẽ tăng từ 13,5 – 27kg.
So với phụ nữ có cân nặng bình thường, phụ nữ thừa cân – béo phì có nguy cơ bị thoái hóa khớp gối cao hơn gần 4 lần. Do đó, hãy duy trì cân nặng ổn định bằng cách tuân thủ chế độ dinh dưỡng khoa học và tập thể dục đều đặn.
Tránh chấn thương
Theo thời gian, các sụn khớp bắt đầu bị mòn. Nhưng nếu bạn bị chấn thương trong lúc chơi thể thao hoặc do tai nạn, quá trình mài mòn sụn sẽ diễn ra nhanh hơn.
Để phòng tránh chấn thương, bạn cần mang thiết bị bảo vệ trong khi chơi thể thao và học các kỹ thuật tập luyện đúng đắn. Sử dụng đúng kỹ thuật khi ngồi, làm việc và nâng vật nặng. Ví dụ, dùng đầu gối và hông thay vì lưng khi nhặt đồ vật. Nếu bạn phải ngồi làm việc trong thời gian dài, hãy đảm bảo lưng, chân và tay được hỗ trợ tốt.
Các triệu chứng viêm khớp có thể cải thiện rõ rệt nếu người bệnh tuân thủ phác đồ điều trị và có chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý. Nếu bạn có những biểu hiện kể trên của bệnh, hãy đi khám để được chẩn đoán và tư vấn chữa trị kịp thời.
