Châm cứu, một phương pháp chữa bệnh cổ xưa xuất phát từ phương Đông, đã phát triển qua nhiều thế kỷ và lan rộng ra các nền văn hóa trên khắp thế giới, dần dần thu hút sự quan tâm toàn cầu nhờ vào việc tiếp cận các vấn đề sức khỏe một cách toàn diện. Tuy nhiên, có những phong cách châm cứu khác nhau, mỗi phong cách lại có kỹ thuật và triết lý riêng biệt.
Châm cứu Nhật Bản và châm cứu Trung Quốc là hai phong cách nổi bật – cả hai đều bắt nguồn từ y học Đông Á cổ truyền, nhưng sở hữu những ưu điểm và phương pháp điều trị riêng biệt. Khi nhắc đến châm cứu, người ta thường liên tưởng đến phương pháp của Trung Quốc. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết về cách tiếp cận của Nhật Bản đối với phương pháp điều trị này.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sự khác biệt giữa châm cứu Nhật Bản và châm cứu Trung Quốc, hiệu quả của chúng, và những yếu tố cần xem xét khi điều trị bằng châm cứu.
Nguồn gốc Châm cứu Trung Quốc: Y học cổ truyền Trung Hoa
Châm cứu Trung Quốc dựa trên lý thuyết cân bằng của Đạo giáo – không chỉ của cơ thể mà còn của cơ thể với môi trường, mùa và thậm chí là cảm xúc. Sự cân bằng Âm và Dương là tiên phong của y học Trung Quốc. Điều này được thực hiện thông qua việc điều chỉnh Khí, máu và dịch cơ thể, bên trong và bên ngoài, và sử dụng các kỹ thuật như châm cứu, thảo dược Trung Quốc và công thức thảo dược, mát-xa, giác hơi, cạo gió, cứu ngải, chế độ ăn uống và liệu pháp tập thể dục để hỗ trợ sức khỏe. Về bản chất, châm cứu Nhật Bản cũng tập trung vào việc xem xét cơ thể một cách toàn diện (giống như Y học cổ truyền Trung Quốc), nhưng họ khác nhau về cách thực hiện điều này.
Y học Trung Quốc và châm cứu đã có từ hơn 3000 năm. Những ghi chép sớm nhất cho thấy rằng nó đã được thực hành trong thời kỳ được gọi là ‘Cổ đại’ hoặc ‘Huyền thoại’ (2697-1122 TCN) và trở thành một hệ thống có tổ chức vào thời nhà Hán (206 TCN). Các văn bản cổ điển của Trung Quốc ‘ Hoàng đế nội khoa kinh điển’ , ‘ Thần nông dược ‘ và sau đó là ‘ Thảo luận về thương tổn do lạnh ‘ đã trở thành cơ sở của các phương pháp điều trị châm cứu và y học thảo dược Trung Quốc.
Châm cứu Trung Quốc xem cơ thể như một mạng lưới các kinh lạc hoặc kênh năng lượng, qua đó khí (Qi) – nguồn năng lượng sống thiết yếu lưu thông. Theo y học cổ truyền Trung Quốc, các vấn đề sức khỏe phát sinh khi khí bị tắc nghẽn hoặc mất cân bằng.
Phương pháp chữa bệnh này bao gồm việc cắm kim nhỏ vào các điểm cụ thể dọc theo các kinh lạc để mở tắc khí, phục hồi sự cân bằng và giảm bớt bệnh tật. Châm cứu Trung Quốc dựa vào phương pháp chữa bệnh toàn diện, giải quyết cả sự mất cân bằng năng lượng và cơ thể. Châm cứu Trung Quốc đã phát triển đáng kể, kết hợp giữa trí tuệ truyền thống và những hiểu biết y học hiện đại. Nghiên cứu y học hiện nay hỗ trợ hiệu quả của châm cứu trong việc điều trị nhiều tình trạng bệnh, giảm cơn đau và giải tỏa căng thẳng. Nhiều bác sĩ châm cứu đã kết hợp phương pháp này với các liệu pháp điều trị phổ biến khác, nhằm mang lại những hiệu quả tối ưu nhất.
Phương pháp Châm cứu Nhật Bản là gì?
Châm cứu Nhật Bản xuất hiện khoảng 500 năm sau đó, khi các hoạt động thương mại qua Con đường tơ lụa giữa Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản đang phát triển mạnh mẽ. Các tác phẩm và kỹ thuật cổ điển đã được một bác sĩ Trung Quốc tên là Chiso mang đến Nhật Bản. Trong nhiều năm, các kỹ năng và nguyên tắc điều trị khác nhau tùy theo tín ngưỡng văn hóa, những gì đang diễn ra vào thời điểm đó, ảnh hưởng y học của Hà Lan và việc cắt đứt thương mại giữa Nhật Bản và Trung Quốc trong thời gian hiện được gọi là ‘Thời kỳ cô lập’. Sự khác biệt trong triết lý và đạo đức của các bác sĩ Nhật Bản đã dẫn đến sự dịch chuyển của châm cứu Nhật Bản khỏi Y học cổ truyền Trung Quốc.
Mặc dù chịu ảnh hưởng từ các phương pháp và truyền thống của Trung Quốc nhưng Châm cứu Nhật Bản đã phát triển thành một phương pháp riêng biệt, với kỹ thuật nhẹ nhàng và tinh tế hơn. Phong cách Nhật Bản rất quan trọng kỹ thuật khám và cảm nhận, cũng như việc đánh giá kỹ lưỡng tình trạng của bệnh nhân thông qua buổi khám đầu tiên trước khi bắt đầu điều trị.
Kiiko Matsumoto, một bác sĩ châm cứu nổi tiếng người Nhật, đã phổ biến phương pháp châm cứu nhẹ nhàng, dựa trên việc khám và cảm nhận. Châm cứu Nhật Bản đã thích nghi qua thời gian, kết hợp những hiểu biết hiện đại trong khi vẫn giữ gìn các phương pháp cổ điển. Sự linh hoạt này thu hút những bệnh nhân tìm kiếm một phương pháp toàn diện nhưng nhẹ nhàng trong việc duy trì sức khỏe.
Châm cứu Nhật Bản và Châm cứu Trung Quốc: Sự khác biệt chính
Mặc dù cả hai phương pháp đều xuất phát từ phương Đông cổ xưa và có mục tiêu chung là chữa lành và cân bằng cơ thể, nhưng theo thời gian, chúng đã phát triển những đặc điểm và phương pháp riêng biệt. Hiểu rõ sự khác biệt này có thể giúp bạn tìm ra phong cách phù hợp nhất với mình.
Đặc điểm kim châm và độ sâu cắm kim
Một trong những sự khác biệt rõ rệt nhất giữa châm cứu Nhật Bản và Trung Quốc là kim châm của Trung Quốc thường dày hơn và được cắm sâu hơn vào da. Phương pháp này cũng có thể sử dụng nhiều kim hơn và trải rộng ra một khu vực rộng lớn trên cơ thể. Cách tiếp cận này được cho là sẽ mang lại sự kích thích mạnh mẽ hơn đến các điểm châm cứu, có thể mang lại kết quả nhanh chóng hơn.
Trong khi đó, phương pháp Nhật Bản thường sử dụng kim mảnh hơn và cắm kim nông hơn so với việc xuyên sâu vào da như phương pháp Trung Quốc, tập trung vào việc điều chỉnh năng lượng một cách tinh tế. Mục tiêu ở đây là sự kích thích tối thiểu nhưng đạt hiệu quả tối đa, làm cho phương pháp này trở thành lựa chọn lý tưởng cho những người nhạy cảm với kim. Các bác sĩ châm cứu thậm chí có thể sử dụng ống dẫn để hỗ trợ việc cắm kim chính xác, đảm bảo quá trình thực hiện càng nhẹ nhàng càng tốt.
Chẩn đoán và Điều trị
Các bác sĩ châm cứu Trung Quốc thường sử dụng nhiều phương pháp chẩn đoán, bao gồm chẩn đoán mạch, kiểm tra lưỡi, mắt và móng tay dựa vào thị giác, và lịch sử bệnh nhân chi tiết. Điều trị có thể không chỉ sử dụng kim châm mà còn kết hợp với các phương pháp khác như liệu pháp moxibustion (đốt thảo dược), giác hơi, và các đơn thuốc thảo dược.
Một chương hấp dẫn trong lịch sử Nhật Bản tiết lộ rằng châm cứu trước đây chủ yếu do những người khiếm thị thực hiện. Tình huống đặc biệt này đã dẫn đến sự phát triển của một truyền thống chẩn đoán qua việc cảm nhận, được gọi là “sờ nắn” (palpation), một kỹ năng tiếp tục được các bác sĩ châm cứu hiện đại áp dụng trên các khu vực bụng, lưng và các mạch đập dọc theo hệ thống kinh lạc.
Các bác sĩ châm cứu hiện nay thường sử dụng phương pháp này để xác định vùng mất cân bằng trên cơ thể và đưa ra phương pháp điều trị thích hợp. Đây đã trở thành một phương pháp tiêu chuẩn qua nhiều năm; mang lại hiệu quả ngay lập tức và cho phép điều chỉnh trong suốt quá trình điều trị.
Cảm nhận của bệnh nhân khi châm cứu
Trong châm cứu Trung Quốc, cảm giác có thể dao động từ đau âm ỉ đến cảm giác tê tê nhẹ, tùy thuộc vào độ sâu và vị trí của kim, cũng như mức độ chịu đau của từng người.
Châm cứu Nhật Bản, với kim mảnh hơn và độ cắm kim nông, thường được cảm nhận là ít gây đau hơn. Nhiều bệnh nhân mô tả cảm giác này rất nhẹ nhàng, không gây khó chịu, khiến phương pháp này phù hợp cho trẻ em, người cao tuổi, hoặc những ai cảm thấy lo ngại về kim châm.
Lịch sử
Khi so sánh châm cứu Nhật Bản và Trung Quốc, các mốc thời gian lịch sử của chúng cũng có những sự khác biệt thú vị.
Châm cứu Trung Quốc có lịch sử dài và phong phú, bắt nguồn từ các tác phẩm cổ điển như “Hoàng Đế Nội Kinh,” một công trình nền tảng về lý thuyết y học Trung Quốc. Mặc dù châm cứu Nhật Bản cũng lấy cảm hứng từ các nguồn gốc cổ xưa của Trung Quốc, nhưng nó bắt đầu hình thành từ thế kỷ thứ 6, khi các phương pháp y học Trung Quốc được du nhập vào Nhật Bản thông qua các học giả Hàn Quốc và các thầy tu Phật giáo.
Suốt nhiều thế kỷ, các bác sĩ Nhật Bản đã điều chỉnh và tinh chỉnh các kỹ thuật này, phát triển thành một phong cách riêng biệt. Mặc dù đã được thực hành hơn 1.500 năm, nhưng họ đã phải đối mặt với nguy cơ bị cấm sau chiến tranh Thái Bình Dương. Để ngăn chặn điều này, các bác sĩ châm cứu và các nhà nghiên cứu y học Nhật Bản đã hợp tác để đưa ra các luận điểm chứng tỏ châm cứu phù hợp với các tiêu chuẩn y học phương Tây, nhờ đó lệnh cấm được rút lại, và năm 1947 được coi là thời điểm bắt đầu phương pháp châm cứu, dựa trên các ghi chép ở Nhật.
Điều này cho thấy rằng mặc dù mỗi phương pháp đều có chung nguồn gốc, nhưng đã phát triển riêng biệt để phù hợp với các bối cảnh văn hóa và lý thuyết điều trị khác nhau qua các thế kỷ.
Chọn loại châm cứu nào hiệu quả hơn: Châm cứu Nhật Bản hay Trung Quốc?
Dù là theo phong cách Nhật Bản hay Trung Quốc, hiệu quả của châm cứu thường phụ thuộc vào sở thích cá nhân, tình trạng bệnh và kinh nghiệm của bác sĩ.
Châm cứu Trung Quốc, với việc kim châm sâu hơn và một loạt các kỹ thuật như xông cứu và giác hơi, có thể mang lại kích thích mạnh mẽ và ngay lập tức, có thể có lợi cho những người bị đau mãn tính hoặc các tình trạng nghiêm trọng hơn nhưng các kỹ thuật nhẹ nhàng của châm cứu Nhật Bản lại phù hợp hơn với những ai nhạy cảm với kim hoặc muốn có những trải nghiệm thư giãn hơn.
Cuối cùng, sự lựa chọn phụ thuộc vào những mối quan tâm sức khỏe cụ thể của bạn, sở thích cá nhân và cách cơ thể phản ứng trong quá trình điều trị. Tham khảo ý kiến của một chuyên gia châm cứu có kinh nghiệm với cả hai phong cách sẽ giúp bạn xác định phương pháp phù hợp nhất. Dù mục tiêu điều trị của bạn là duy trì sức khỏe, giảm đau hay giải tỏa căng thẳng thì việc lựa chọn một bác sĩ có giấy phép hành nghề cùng với kinh nghiệm dày dặn là điều vô cùng quan trọng.
Nếu bạn đang phân vân giữa châm cứu Nhật Bản và Trung Quốc, việc quyết định có thể trở nên dễ dàng hơn nếu bạn trả lời được một số câu hỏi trọng tâm. Dưới đây là một số yếu tố bạn nên cân nhắc để chọn phong cách châm cứu phù hợp với bạn:
• Nghiên cứu và Tham khảo: Khám phá cả hai phương pháp châm cứu và các chuyên gia châm cứu trong khu vực của bạn. Một số chuyên gia tin rằng việc châm kim sâu hơn trong châm cứu Trung Quốc có thể hiệu quả hơn với một số tình trạng bệnh. Tham khảo ý kiến của một chuyên gia để xem phương pháp nào phù hợp nhất với nhu cầu và thử thách của bạn.
• Sở thích cá nhân: Cân nhắc mức độ thoải mái của bạn với độ sâu kim và kỹ thuật. Nếu bạn nhạy cảm với cơn đau hoặc sợ kim, châm cứu Nhật Bản có thể dễ chịu hơn với bạn.
• Sự thoải mái và giao tiếp trong điều trị: Trong suốt buổi trị liệu, hãy giao tiếp cởi mở với chuyên gia châm cứu về bất kỳ sự khó chịu hay cảm giác nào bạn trải qua. Điều này đảm bảo rằng có thể điều chỉnh để mang lại sự thoải mái cho bạn.
• Kết hợp: Các liệu pháp châm cứu thường có hiệu quả tốt nhất khi kết hợp với những thói quen chăm sóc sức khỏe toàn diện. Hãy làm theo lời khuyên của chuyên gia để đạt kết quả tối ưu.
Hành trình chữa lành của bạn
Châm cứu Trung Quốc, với triết lý và kỹ thuật mạnh mẽ, sâu sắc, trái ngược với châm cứu Nhật Bản nhẹ nhàng, tinh tế hơn. Cuối cùng, sự lựa chọn phụ thuộc vào nhu cầu sức khỏe và sở thích cá nhân của bạn. Đừng ngần ngại thảo luận những yếu tố này với một chuyên gia châm cứu có kinh nghiệm và được cấp phép, như bác sĩ Lệ Nhật Sensei, người có thể đưa ra liệu trình điều trị dựa theo mục tiêu của bạn tại phòng khám châm cứu Fuji Wellness ở Edogawa, Tokyo. Dù bạn chọn châm cứu Trung Quốc với sự kích thích mạnh mẽ hay châm cứu Nhật Bản với sự chính xác nhẹ nhàng, mục tiêu vẫn không thay đổi: phục hồi sự cân bằng và thúc đẩy sức khỏe.
