Bệnh giao mùa là một hiện tượng phổ biến khi thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt vào các thời điểm chuyển giao giữa các mùa như xuân – hạ, hạ – thu, thu – đông và đông – xuân. Sự biến đổi về nhiệt độ, độ ẩm và áp suất khí quyển tạo ra môi trường khó khăn cho cơ thể con người, khi hệ miễn dịch chưa kịp thích nghi với các điều kiện mới. Những thay đổi này có thể dẫn đến sự suy giảm sức đề kháng, khiến con người dễ mắc các bệnh lý như cảm lạnh, viêm phế quản, viêm họng và các bệnh truyền nhiễm khác. Việc nắm bắt và hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng từ môi trường và thời tiết giúp chúng ta chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và phòng ngừa bệnh tật hiệu quả.
Đối tượng dễ mắc bệnh giao mùa
Đối tượng dễ mắc các bệnh khi giao mùa thường là những người có sức đề kháng yếu hoặc bị suy giảm miễn dịch. Nhóm người này bao gồm:
- Trẻ em: Trẻ nhỏ rất dễ bị nhiễm bệnh trong thời điểm giao mùa do hệ thống miễn dịch của chúng vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Đặc biệt, khi trẻ mắc bệnh, tình trạng thường diễn biến nặng hơn so với người lớn.
- Người cao tuổi: Người già thường có sẵn các bệnh nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, suy thận hay bệnh tim mạch. Hệ miễn dịch của họ bị suy yếu, khiến họ dễ bị các loại bệnh tấn công khi thời tiết thay đổi.
- Phụ nữ mang thai: Khi bị bệnh, phụ nữ mang thai thường lo ngại việc dùng thuốc vì sợ ảnh hưởng đến thai nhi. Điều này có thể làm cho bệnh kéo dài, giảm khả năng miễn dịch và tạo điều kiện cho các bệnh khác tấn công trong thời điểm giao mùa.
Việc nhận biết và bảo vệ các nhóm đối tượng này là rất quan trọng, giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và đảm bảo sức khỏe tốt hơn trong những thời điểm giao mùa.
Chế độ ăn uống để tăng cường miễn dịch
Để có một hệ miễn dịch khỏe mạnh, giúp cơ thể chống lại bệnh tật hiệu quả, việc xây dựng một chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số nhóm thực phẩm thiết yếu mà bạn nên bổ sung vào thực đơn hàng ngày:
- Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất:
- Vitamin A: Có trong cà rốt, khoai lang, bí đỏ, bông cải xanh, gan, và trứng, giúp tăng cường thị lực và bảo vệ các mô niêm mạc.
- Vitamin C: Tìm thấy trong cam, quýt, bưởi, ớt chuông, bông cải xanh, và dâu tây, giúp tăng cường hệ miễn dịch và chống oxy hóa.
- Vitamin E: Hạt hướng dương, hạnh nhân, bông cải xanh, và dầu ô liu cung cấp vitamin E, giúp bảo vệ các tế bào khỏi tổn thương.
- Vitamin D: Cá hồi, cá thu, nấm, sữa, và trứng giúp cơ thể hấp thụ canxi và hỗ trợ hệ miễn dịch.
- Kẽm: Có trong thịt nạc, hải sản, hạt bí ngô, đậu lăng, và ngũ cốc nguyên hạt, kẽm giúp tăng cường hệ miễn dịch và làm lành vết thương.
- Selen: Hạt Brazil, cá ngừ, gà tây, nấm, và trứng là nguồn selen quan trọng, giúp chống oxy hóa và bảo vệ tế bào.
- Thực phẩm chứa chất chống oxy hóa:
- Trái cây: Việt quất, dâu tây, mâm xôi, nho, và lựu chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do.
- Rau củ: Cà rốt, bông cải xanh, ớt chuông, rau bina, và cà chua đều giàu chất chống oxy hóa.
- Socola đen: Chọn loại socola ít nhất 70% cacao để tận dụng các chất chống oxy hóa mạnh mẽ.
- Trà xanh: Chứa nhiều polyphenol có tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ, hỗ trợ sức khỏe tổng thể.
- Thực phẩm giàu lợi khuẩn:
- Sữa chua: Chọn loại sữa chua có ghi “chứa lợi khuẩn sống” trên bao bì để hỗ trợ hệ tiêu hóa.
- Dưa cải muối: Chọn loại dưa cải muối lên men tự nhiên để cung cấp lợi khuẩn cho cơ thể.
- Kombucha: Nước trà lên men giàu lợi khuẩn tốt cho hệ tiêu hóa.
- Tempeh: Sản phẩm lên men từ đậu nành, cung cấp protein và lợi khuẩn.
- Miso: Gia vị lên men từ đậu nành, gạo và lúa mạch, bổ sung lợi khuẩn và dinh dưỡng.
- Thực phẩm giàu protein:
- Thịt nạc: Gà, cá, và bò là nguồn protein chất lượng cao giúp xây dựng và sửa chữa các mô cơ.
- Trứng: Nguồn cung cấp protein chất lượng cao, dễ tiêu hóa.
- Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành: Đậu phụ, sữa đậu nành, và tempeh cung cấp protein thực vật.
- Hạt: Hạnh nhân, óc chó, và hạt điều cung cấp protein và chất béo lành mạnh.
Bằng cách bổ sung các nhóm thực phẩm này vào chế độ ăn uống hàng ngày, bạn có thể giúp cơ thể duy trì hệ miễn dịch mạnh mẽ, chống lại bệnh tật hiệu quả hơn.
Thực phẩm nên hạn chế khi thời tiết giao mùa
Thời tiết giao mùa là thời điểm dễ khiến cơ thể con người gặp nhiều vấn đề về sức khỏe do sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ, độ ẩm và áp suất khí quyển. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và tăng cường sức đề kháng. Dưới đây là một số loại thực phẩm nên hạn chế khi thời tiết giao mùa:
- Thực phẩm lạnh:
- Nước đá, nước đá bào: Sử dụng nước đá và nước đá bào có thể khiến cơ thể bị hạ thân nhiệt, dẫn đến các triệu chứng như sổ mũi, ho, và đau họng.
- Đồ uống lạnh: Các loại nước ngọt có ga, trà đá, và bia lạnh cũng nên hạn chế vì chúng có thể làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể.
- Trái cây và rau củ sống: Các loại trái cây và rau củ sống, đặc biệt là những loại có tính hàn như dưa hấu, dưa leo, và mướp, nên được ăn chín hoặc nấu canh để đảm bảo vệ sinh và tốt cho tiêu hóa.
- Thực phẩm cay nóng:
- Ớt: Ớt có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể, khiến cơ thể dễ đổ mồ hôi, mất nước và dẫn đến tình trạng nóng trong người.
- Gia vị cay nóng: Gừng, tỏi, tiêu,… nên được sử dụng điều độ để tránh gây kích ứng dạ dày và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
- Thực phẩm chế biến sẵn: Những loại thực phẩm này thường chứa nhiều dầu mỡ, muối, và gia vị cay nóng, không tốt cho sức khỏe, đặc biệt là khi thời tiết giao mùa.
- Thực phẩm khó tiêu:
- Thịt mỡ, đồ nội tạng: Thịt mỡ và đồ nội tạng chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa, khó tiêu hóa và có thể gây ra các vấn đề về tim mạch và tiêu hóa.
- Đồ ăn nhiều dầu mỡ: Các món chiên rán, xào nấu nhiều dầu mỡ sẽ khiến cơ thể khó tiêu hóa, dẫn đến đầy bụng và khó tiêu, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
- Rượu bia: Rượu bia có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể, gây mất nước và ảnh hưởng đến chức năng gan.
- Thực phẩm dễ ôi thiu:
- Thực phẩm sống: Hải sản sống, thịt sống, và trứng sống có thể chứa nhiều vi khuẩn gây bệnh, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết nóng ẩm.
- Thực phẩm bảo quản không đúng cách: Thực phẩm để ở nhiệt độ cao hoặc môi trường ẩm ướt dễ bị ôi thiu và nấm mốc.
Những biện pháp phòng tránh khác
Cải thiện chất lượng giấc ngủ
Giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe và tinh thần. Cơ thể có đủ thời gian để sửa chữa các mô tổn thương và tăng cường tiết ra hormone giúp cải thiện sức đề kháng, chống viêm, nhiễm trùng nếu ngủ đủ giấc. Khi cơ thể ngủ sẽ tiết ra chất quan trọng với tác dụng bảo vệ hệ miễn dịch khỏi sự xâm nhập của virus hay vi khuẩn. Nhiều thực nghiệm cho thấy những người không ngủ đủ giấc dễ mắc các bệnh vặt như cảm, sổ mũi và ho.
Chúng ta biết rằng nên ngủ 7-8 tiếng mỗi ngày nhưng không chỉ số lượng mà chất lượng giấc ngủ cũng rất quan trọng. Nếu một người ngủ đủ nhưng khó ngủ, thức giấc vào ban đêm, thức dậy trước thời gian và phải cố gắng để ngủ… thì sẽ có rất ít lợi ích cho sức khỏe từ giấc ngủ như vậy. Do đó, bước đầu tiên để tăng cường chất lượng giấc ngủ là giữ vệ sinh giấc ngủ.
Để cải thiện giấc ngủ cần chú ý đến phòng ngủ, cần tạo ra một môi trường thoáng mát, thoải mái; thông gió để có đủ không khí trong lành trong phòng; đóng rèm cửa để ngăn ánh sáng vào phòng (cản trở việc sản xuất hormone giấc ngủ melatonin).
Một nghiên cứu cho thấy, những người ngủ ít hơn 6 tiếng/đêm có nguy cơ cảm lạnh gấp 4,2 lần so với người ngủ hơn 7 tiếng/đêm. Nguy cơ này còn cao hơn đối với người ngủ ít hơn 5 tiếng/đêm. Vì vậy hãy cải thiện chất lượng giấc ngủ bằng cách đặt hẹn giờ ngủ, thức; tránh tiếp xúc các màn hình (TV, điện thoại, máy tính…), ăn đêm và tập thể dục ngay trước khi ngủ. Đồng thời không nên uống trà, cà phê đậm đặc, không ăn thức ăn béo và ngọt.
Tập thể dục đều đặn
Lười vận động không chỉ khiến cho cơ thể cảm thấy uể oải mà còn làm yếu đi hệ miễn dịch và sức đề kháng. Ngược lại, tập thể dục giúp cơ thể dẻo dai, lưu thông khí huyết, đào thải các chất độc trong cơ thể ra bên ngoài. Chỉ cần áp dụng những bài tập nhẹ nhàng cũng có thể giúp kích thích các tế bào bạch cầu hoạt động tốt hơn.
Giảm căng thẳng
Stress là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng sức đề kháng bị suy giảm. Khi căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ra các hormone như cortisol và adrenaline làm ngăn chặn phản ứng của hệ thống miễn dịch và khả năng chống lại bệnh tật.
Trong bối cảnh giao mùa, sức khỏe của chúng ta dễ bị ảnh hưởng bởi những thay đổi đột ngột của thời tiết. Vì vậy, việc áp dụng các biện pháp phòng tránh bệnh là vô cùng quan trọng. Việc kết hợp những yếu tố này một cách hợp lý sẽ tạo ra một lối sống lành mạnh, giúp chúng ta phòng tránh hiệu quả các bệnh tật trong mùa giao mùa. Hãy chủ động chăm sóc bản thân từ những thói quen đơn giản nhưng thiết thực để giữ gìn sức khỏe tốt trong mọi thời điểm trong năm.
